Afvoeren of ophogen: waterplassen op een sportveld
De Noordwijkse Golfclub (NGC) kampt sinds 2023 met wateroverlast op laaggelegen delen van de golfbaan, met name bij holes 1, 2, 8, 9 en 10. Dit probleem wordt veroorzaakt door uitzonderlijk hoge grondwaterstanden, voornamelijk als gevolg van extreme neerslag in 2023 en 2024. In opdracht van de NGC heeft Acacia Water een analyse uitgevoerd om de oorzaken en mogelijke oplossingen te onderzoeken.
Door hevige regenval in 2023 en 2024 is de grondwaterstand ter plaatse van de Noordwijkse Golfclub uitzonderlijk hoog. Alleen al in 2023 is op het NGC terrein (68 ha) ten opzichte van een gemiddeld jaar ongeveer 272.000 m³ extra regenwater gevallen. Dat is bijna 100 keer de inhoud van een Olympisch zwembad. Vanwege de ligging in het duingebied wordt dit water niet snel afgevoerd. Een dergelijke hoeveelheid water kan ook niet eenvoudig worden weggepompt, omdat grondwater uit de omgeving zal blijven toestromen. Dan wordt de hoeveelheid weg te pompen water nog vele malen groter.
Mogelijke oorzaken van wateroverlast
Uit de analyse blijkt dat andere potentiële oorzaken, zoals een afname in gewasverdamping door de kap van bomen, het verminderen en stopzetten van grondwaterwinningen op het terrein en in de omgeving, de stijgende zeespiegel en veranderingen in het boezempeil (het waterpeil in oppervlaktewater dat ertoe dient om polderwater op te vangen en af te voeren), kunnen allemaal van invloed zijn op het grondwaterniveau ter plaatse van de NGC, maar zijn niet, of slechts in zeer beperkte mate, de oorzaak van de recente wateroverlast.
Door de uitzonderlijk hoge neerslag van 2023 was de beschikbare waterberging in de bodem aan het eind van de zomer 2024 nog steeds gering waardoor bovengemiddelde neerslag in september 2024 gelijk weer tot plasvorming heeft geleid op de laaggelegen delen van de golfbaan. Historisch bekeken zijn dergelijke hoge grondwaterstanden zeldzaam, maar door klimaatverandering kan dit fenomeen vaker voorkomen.
Historische gegevens tonen aan dat dergelijke wateroverlast in het verleden zeldzaam was, hoewel er incidenteel op kleine schaal en kortdurend plassen op de baan ontstonden. De bestaande drainage-infrastructuur, zoals de vijver op hole 2 met een afvoerpomp, is niet toereikend om het overtollige water effectief af te voeren.
Structurele oplossing: ophogen van laaggelegen delen
De meest doelmatige en structurele oplossing is het ophogen van laaggelegen delen van de baan, eventueel gecombineerd met drainageverbeteringen om overtollig water sneller af te voeren.
Acacia Water heeft een uitgebreide analyse uitgevoerd om de oorzaken van de wateroverlast op de Noordwijkse Golfclub (NGC) vast te stellen en mogelijke oplossingen te identificeren. De aanpak bestond uit de volgende stappen:
- Deskstudie en documentanalyse. Alle beschikbare documentatie over het grondwatersysteem, en eerdere wateroverlast op de NGC zijn bestudeerd, inclusief rapporten van de golfclub zelf, correspondentie met betrokken partijen en eerdere studies naar de waterhuishouding in het gebied.
- Telefonisch overleg en emailcorrespondentie voor aanvullende vragen naar aanleiding van de deskstudie, met de betrokkenen van de Noordwijkse Golf Club, Hoogheemraadschap van Rijnland en Waternet.
- Data-analyse en vergelijking met historische gegevens. Er is een uitgebreide analyse uitgevoerd van:
- Neerslag gegevens van nabijgelegen KNMI-weerstations (Lisse, Zandvoort en Katwijk aan den Rijn).
- Grondwaterstanden op de golfbaan en in de omliggende duinen (metingen van Waternet).
- Oppervlaktewaterpeilen in de omgeving (gegevens van Hoogheemraadschap van Rijnland).
- Watergebruik van de NGC voor beregening, om te bepalen of veranderingen in wateronttrekking invloed hebben gehad op de situatie.
- Locatiebezoek, terreininspectie en metingen. Begin december 2024 is de situatie op de golfbaan ter plaatse onderzocht. Er is gekeken naar de wateropvang, afvoerstructuren en landschapskenmerken. Half december zijn acht peilbuizen ingemeten om exacte maaiveldhoogtes en grondwaterstanden ten opzichte van NAP vast te leggen.
De data-analyses toonden aan dat 2023 en 2024 extreem natte jaren waren en dat de grondwaterstanden ter plaatse van de NGC en het omliggende duingebied veel hoger zijn gestegen dan voorgaande jaren, wat de primaire oorzaak van de wateroverlast op de golfbaan bleek te zijn.
Op basis van de analyses heeft Acacia Water geconcludeerd dat het verhogen van de laaggelegen gebieden de meest doelmatige manier is structureel wateroverlast op de golfbaan te voorkomen.
Gezien de toegenomen kans op langdurige periodes met veel neerslag door klimaatverandering is structurele aanpassing van de baan noodzakelijk om langdurige wateroverlast in de toekomst te minimaliseren.
Een dynamisch kustgebied met hoogteverschillen
De Noordwijkse Golfclub (NGC) ligt in het duingebied ten noorden van Noordwijk in Zuid-Holland. Het terrein beslaat ongeveer 68 hectare en bestaat uit een afwisselend landschap van duinen, valleien en open graslanden. Het is een dynamisch kustgebied met hoogteverschillen variërend van ongeveer NAP +3,2 meter in de laaggelegen duinvalleien tot boven NAP +20 meter op de hoogste paraboolduinen en de zeereep.
In het grondwatersysteem wordt gekenmerkt door een 40-60 m dikke zoetwaterlens die drijft op diep zout grondwater. De waterhuishouding wordt grotendeels beïnvloed door natuurlijke factoren zoals regenwaterinfiltratie, verdamping en de afvoer van grondwater richting de Noordzee en het achterland.
Download
In het eindrapport zijn de conclusies verder gewerkt en worden aanbevelingen gedaan:
Download 'Wateroverlast Noordwijkse Golfclub. Plasvorming op laaggelegen delen van de golfbaan door hoge grondwaterstanden' (januari 2025).
