Onderzoek naar waterbesparende irrigatietechnieken

Door klimaatverandering komen extreme weersomstandigheden steeds vaker voor. Daarvan ondervindt ook de landbouw problemen: zowel wateroverlast als watertekort leiden in Nederland tot complicaties. Tegelijkertijd staat de beschikbaarheid van zoetwater met name in de zomer onder druk. Het is dus zaak tijdens droge periodes het aanwezige water zo zuinig en efficiënt mogelijk toe te passen.

Gangbare irrigatie (met een haspel) leidt tot behoorlijk waterverlies: gemiddeld 25%. Bovendien wordt het water ongelijkmatig verspreid over het land, wat de uiteindelijke opbrengst niet ten goede komt. In het project Waterwerk bij Ecoboerderij de Lingehof doet Acacia Water daarom onderzoek naar waterbesparende irrigatietechnieken voor de akkerbouw. In dit onderzoek worden naast haspelirrigatie drie alternatieve irrigatiesystemen geanalyseerd: bovengrondse druppelirrigatie, ondergrondse druppelirrigatie en subirrigatie.

Bij bovengrondse druppelirrigatie worden jaarlijks druppelslangen over het maaiveld aangelegd, die in tijden van droogte water afgeven. Het verdelen van het water is gelijkmatiger dan bij een haspel en kost minder energie. Daartegenover staat dat de jaarlijkse aanleg tijdrovend is en de slangen een korte levensduur hebben. Bij ondergrondse druppelirrigatie wordt dit ondervangen door de slangen onder de diepte van bodembewerking aan te leggen, waar ze decennialang kunnen blijven liggen. De waterafgifte is efficiënt en vindt ter hoogte van de wortels plaats, maar het is nog niet duidelijk of dit systeem ook werkt in zwaardere bodems, zoals kleigrond. Subirrigatie gebeurt door het grondwaterpeil op te zetten via drains op zo’n 80 cm diepte. Dit is een robuust systeem dat nog langer meegaat dan de ondergrondse druppelirrigatie. De aanleg is echter complex en het buizensysteem ligt dieper en verder uit elkaar. Het systeem is daarom tot nu toe niet geschikt bevonden voor de kiemfase van een gewas, wanneer de wortels nog geen gebruik kunnen maken van het grondwaterreservoir.

Uit de eerste onderzoeksresultaten blijkt dat de drie nieuwe irrigatietechnieken nog niet gemakkelijk in te zetten zijn op kleigrond. Door de geringe capillaire opstijging in de zware klei is de mogelijke wateraanvoer richting de wortels sterk afhankelijk van de worteldiepte. Daarnaast vergen de nieuwe technieken een omslag in denken en handelen. Zo moeten agrarische ondernemers al aan het begin van een droge periode gaan irrigeren, omdat de waterafgifte bij deze nieuwe irrigatietechnieken per keer een stuk lager is dan bij haspelirrigatie. Het is dus van groot belang om anders te leren denken en meer vooruit te plannen.

Voorbeeldproject voor overige provincies

Het vierjarige onderzoeksproject Waterwerk in de Betuwe (2022 – 2026) wordt uitgevoerd in opdracht van waterleidingbedrijf Vitens en is medegefinancierd door de Provincie Gelderland, de Hagelunie en BO Akkerbouw. Onderzoekers van Acacia Water werken hierbij samen met Ecoboerderij De Lingehof, het Louis Bolk Instituut en Broere Irrigatie bv. De onderzoeksresultaten van dit project kunnen een belangrijke bron van kennis zijn voor overige provincies die aan de slag willen met waterbesparende maatregelen in de landbouw.